Hanna Verboom wil mensen met een psychische variatie aanmoedigen daar open over te zijn. De actrice en sociaal ondernemer deelt haar persoonlijke verhaal in de Cinetree-documentaire Uit de Schaduw. “Mensen met een psychische variatie hebben een werkgever nodig die ze de ruimte en vertrouwen geeft. En echt luistert”. Hoogleraar Evelien Brouwers is het daar mee eens. Zij doet onderzoek naar hoe werkgevers mensen met psychische klachten kunnen ondersteunen. “Psychische aandoeningen komen heel erg vaak voor. Ze zijn normaal. Ik hoop dat werkgevers dat meer gaan zien.”
Bipolaire stoornis
Verboom kreeg op haar negentiende haar eerste psychose. “Omdat ze dachten dat iemand iets in mijn drankje had gedaan, kreeg ik toen geen behandeling.” Een jaar later volgde een tweede psychose. “Opnieuw stortte mijn wereld in.” Ook werd Verboom ontslagen bij de omroep waarvoor ze werkte. Ze verbleef daarna bijna twee maanden in een instelling. En kreeg daar de diagnose bipolaire stoornis. “Iedereen raadde me aan hier nooit iets over te zeggen. Ik zou nooit meer aan het werk komen.”
Niet aan de grote klok
“Als je googlelt op ‘bipolaire stoornis’, lees je heel heftige dingen”, zegt Verboom. “Ik vond dat negatieve beeld heel zwaar. Het voelde echt als een brandmerk. Ook het team om mij heen twijfelde heel erg om er open over te zijn. Ze waren bang dat ik dan niet meer zou worden uitgekozen voor filmrollen. Daarom hingen ze het niet aan de grote klok. Toch ben ik er vanaf toen altijd eerlijk over geweest tegen werkgevers.”
Negatief beeld
Voor haar documentaire had Verboom gesprekken met psychiater Dirk de Wachter en hoogleraar Evelien Brouwers. “Er ging een wereld voor me open. 43.5 procent van de Nederlanders krijgt te maken met ‘psychische variaties’, zoals De Wachter het zo mooi zegt. En tweederde van de werkgevers neemt iemand niet aan als ze weten dat ze op dat moment een psychische diagnose hebben. Dat blijkt uit onderzoek van Brouwers. We praten er te weinig over. Het negatieve beeld is vaak erger dan de aandoeningen zelf.”
Enorm creatief
Met een bipolaire stoornis heb je afwisselend manische en depressieve periodes. Hanna kreeg medicijnen, die werkten. Ook leerde ze om rust en ritme in haar leven in te bouwen. “Pas toen ik mijn psychische variatie begon te accepteren, ging ik er ook meer de positieve kanten van zien. Ik heb periodes dat ik enorm creatief ben. Daarna volgen periodes waarin ik juist heel weinig energie heb.” Verboom trainde zichzelf om voorzichtig te zijn en zich in die periodes niet moe te maken.
De hoofdrol
Doordat ze kwetsbaar was, werd Verbooms zelfvertrouwen beschadigd. “Ik vertrouwde mijn eigen hoofd niet meer. Terwijl dat toch de plek is waar je gedachten ontstaan. Die was onbetrouwbaar gebleken. Dat is misschien ook al zo als je overspannen bent, of een burn-out hebt.” Toen gebeurde er iets dat Verboom nog steeds als een belangrijke verandering ziet. Producent Willem Zijlstra vroeg haar voor de serie De Co-assistent. “Voor de hoofdrol. Ook al wist hij wat er eerder met me was gebeurd.
Uitdagende rol
“De productie dacht enorm mee en vroeg me wat ik nodig had. Ik kreeg een persoonlijke vertrouwenspersoon, die nog steeds een goede vriendin is. Ze lette extra op me tijdens de opnamen. We spraken af dat ik het zou zeggen wanneer het te druk in mijn hoofd zou worden. Of slecht zou gaan slapen. Dan zou ik rust nemen. Dat is vier jaar lang niet nodig geweest. Ook al werkten we lange dagen, ook al was het een uitdagende rol.”
Vertrouwen
“Het voelde zo veilig. Het was een fantastische periode. Mijn kwetsbaarheid werd geaccepteerd en ik kon open zijn. Dat maakt alle verschil. Het vormt ook de basis voor waar ik nu ben. Vertrouwen krijgen is zo belangrijk. Omdat ik dat kreeg van mijn werkgever, kon ik ook weer op mezelf vertrouwen.”
Echt luisteren
Inmiddels is Verboom zelf werkgever, bij Cinetree. “Toen we Uit de Schaduw maakten, vertelden een paar teamleden ook dat ze een psychische variatie hadden. We zijn een klein team met creatieven. Ook wij hebben natuurlijk datums waarop iets af moet zijn. Af en toe moeten we echt knallen. Maar het was voor ons als managers belangrijk daar ruimte aan te geven. Om mee te denken met ons team. En een balans te zoeken die voor iedereen werkt.”
Mensen zijn geen robots
Brouwers: “Psychische aandoeningen komen ongelofelijk vaak voor. Ze zijn normaal. Ik hoop dat werkgevers dat meer gaan zien. Mensen zijn geen robots. Ze maken dingen mee. Allemaal. Uit ons onderzoek blijkt dat 27 procent van de medewerkers met een psychische aandoening daar nu niet over vertelt. Dat is landelijk gezien een hoog percentage. Omdat de leidinggevende het niet weet, kan die ook geen steun bieden. Dat is jammer, want die steun is nodig om goed te kunnen werken.”
Hoopvolle verhalen
“Juist creatieve personen hebben vaak een psychische variatie”, zegt Verboom. “Ik ken er persoonlijk veel. Ze zijn vaak ook succesvol, maar helaas niet altijd open. Dat is jammer, want juist de positieve, hoopvolle verhalen zijn belangrijk om het negatieve beeld te doen verdwijnen.”
Loyaliteit
“Mensen met een psychische variatie hebben een werkgever nodig die ze de ruimte en vertrouwen geeft. En echt luistert. Dat laatste is vaak nog de grootste uitdaging. Als een werkgever zo iemand een veilige omgeving biedt, krijgt die in ruil vaak een groot talent in huis. Dat hem bovendien heel dankbaar zal zijn. Zo groot is die loyaliteit. Als werkgever heb je de bijzondere kans om te investeren in iemands leven. Hoe mooi is dat!”
Wat kun je als werkgever doen? Lees hier de tips en adviezen op de werkvloer.
Hanna Verboom
Hanna Verboom is sociaal ondernemer, regisseur, filmmaker en actrice. Ze richtte Cinetree op, een online filmplatform met een wisselende selectie inspirerende films. Cinetree maakt ook eigen producties, onder de titel Cinetree Originals. In 2021 verscheen daarbinnen Uit de Schaduw, een documentaire waarin Verboom haar persoonlijke verhaal deelt.
Evelien Brouwers
Prof. dr. Evelien Brouwers is hoogleraar psychische Gezondheid en Duurzame Inzetbaarheid in Arbeid aan Tilburg University.